26 November 2020

Queen's Gambit - Vezir Gambiti

Vezir Gambiti (Queen’s Gambit)

Satranç meraklısı İspanyol din adamı Ruy Lopez 1561 yılında ilk kez Gambit kelimesini ayağını ileri doğru uzatarak bir insanın düşmesine sebep olmak anlamına gelen İtalyanca kelimeden türetmiştir.

Beyaz taşlara sahip olan oyuncunun rakibine üstünlük sağlayabilmek amacı ile mücadelenin daha hemen başında piyonlarından bir tanesini feda etmek üzere hamle yapması “Gambit Açılışı” olarak teoride yerine almıştır. Gambit çeşitlilikleri farklılık gösterse de en fazla araştırılan, uygulanan açılış sistemi “Vezir Gambiti” (pd4,pc4) olarak gelişmiştir. Beyazın açılış tercihi sonrasında siyah taşlara sahip oyuncunun feda edilmesi düşünülen piyonu alması veya almaması sonucuna bağlı olarak oyun kabul edilen veya kabul edilmeyen Vezir Gambiti olarak adlandırılmıştır.


Ruy Lopez daha sonrasında kendi adı ile anılacak Ruy Lopez açılışını da (pe4) ayrıntılı olarak incelemiş, yapılandırmış ve 150 sayfalık kitap olarak satranç dünyasına kazandırmıştır.

Queen’s Gambit dizisini seyredince 70’li yıllarda Adana’da lise öğrenciliğim sırasında satranç oynayabilmek için imkânları nasıl zorladığımı hatırladım. Dizide Beth Harmon’ın faydalandığı ünlü büyük usta Cabaplanca’nın Satrancın Esasları kitabı benim de ilk okuyup satrancı geliştirdiğim kaynak olmuştur. Bu kitap teoriye başlamak isteyen bütün oyuncuların düşünce tarzının değişmesine ve satranca farklı bakış açısı getirmelerine imkân sağlamıştır. Cabaplanca, 1901 yılında 13 yaşında Küba Satranç Şampiyonu’nu yenerek dünya sahnelerinde yerini almış ve 1921 – 1927 Dünya Satranç Şampiyonu ünvanını korumuştur.

Satranç merakımın ve oyun anlayışımın ciddi anlamda gelişmesi Manchester Üniversitesi’nde öğrencilik yıllarıma dayanmaktadır. Üniversitenin Satranç Kulübü’ne üye olmuş ve takım içinde yer alarak resmi oyuncu belgesi ile turnuvalara katılmıştım. Öğrenimimi tamamlayarak ülkeme dönmem ve Netaş’ta tasarım mühendisi olarak görev almamı büyük bir şans olarak niteliyorum. Netaş ArGe bölümünde mesleki yeteneklerimi geliştirdiğimi, değerli yöneticilerimden her zaman destek bulduğumu gururla söyleyebilirim. Üniversitenin devamı olarak gördüğüm bir okul, bir yuva olmuştu Netaş.

Netaş’ta beni bir sürprizin beklediğini nasıl bilebilirdim. Satranç Kulübü ve yılların deneyimli ustaları… 1978 yılı şirket içi turnuvasında saygıyla andığım Cevdet Özpar ile final maçı oynamış ve 3 gün süren mücadele sonucunda Netaş Kupası’na kavuşmuştum. Cevdet Abi üstadımız ile ilgili araştırma yapmış ve atlarını inanılmaz etkin kullandığını öğrenmiştim. Oyunun hemen başında filleri ile rakip atlara müdahale ederek rakibini atsız bırakmakla ünlenmişti. Final maçı kurgumu Vezir Gambiti ve atlarımdan yoksun fillerle mücadele üzerine yapılandırdım. Öğrenmiştim ki oyunu uzatabilir ve orta oyunda atların saldırılarını bertaraf edebilirsem oyun sonunda fillerim alanın büyük bölümünü kontrol altına alabileceklerdi. Planladığım açılışı, oyun ortasını ve oyun sonu hamlelerini tam olarak uygulayabilmiştim.

Beth Hormon (Anya Taylor Joy) Meksika Turnuvası’nda final maçında Sovyet Şampiyonu Borgov ile karşılaşır. Oldukça riskli, sabır ve deneyim gerektiren, açıkları kolayca ortaya çıkarılabilen Sicilya Savunmasını tercih eder ve oyunu kaybeder.

“1995” Yıllar sonra Rusya Federasyonu Chelyabinsk Oblastı’nda Telekom altyapıları kurulum aşamasında müşterilerimizin satranç bilgileri karşısında da etkilenmiştim. Çalışanların tamamının satranç bilgileri sürekli yeni arayışlar ve denemeler ile geliştiriliyordu. Bana bir gösteri maçı teklif ettiklerinde memnuniyetle kabul etmiştim. Bugün gibi hatırlıyorum, Anatoly Popov ile olan karşılaşmadan üstün çıkışım ve sonrasında bana nasıl da farklı yaklaştıkları…

Beth Harmon dizinin son bölümünde Moskova’da gerçekleştirilen turnuva süresince dünya üstatlarını bir bir yener, Final maçında yeniden Borgov’a rakibi olur ve çok başarılı Vezir Gambiti (Queen’s Gambit) ile rakibini kendi evinde yenerek mutlu sona ulaşır.

Ancak Beth, Moskova’da satranç merakının sokaklara, parklara taştığını ve kendisinin tanınırlığının beklediğinin çok üzerinde olduğunu fark edecektir. Ülkesinde görmediği saygının Moskova halkı tarafından gösterilmesi ile duygulanacak ve belki de buruk bir eve dönüş yaşayacaktır.

Öksüz bir çocuğun, kız yetiştirme yurdunda tamamen tesadüf eseri teknik bir çalışandan öğrendiği satranç onu Dünya Şampiyonluğu’na taşıyacaktır.

Keyifli seyirler diliyorum.