09 June 2021

Siber Güvenlikte Tümdevre Etkisi - QM-DM02-AA

Yıl 1992, uzun zamandır hazırlıklarını sürdürdüğümüz tüm devre “chip” tasarımı neticesini almak üzereydik. 1985 yıllarında başladığımız yatırım çalışmalarını önemsemiş ve kadromuza konusunda uzman bilim insanları dâhil etmiştik. İletişim altyapısı kurulumlarında ülkemizde elde ettiğimiz başarı sanki kabına sığamayan su gibi kaynama noktasına erişmişti.

Nortel Kanada’dan teknoloji transferi çerçevesinde yürütülen altyapı sayısal dönüşüm projesinde yerel katma değer %50 seviyesinin üzerinde gururla gündeme geliyordu. Tamamen yerel olarak tasarlanan kırsal iletişim sistemlerinde ise bu oran neredeyse %80 sınırına dayanmıştı. İthal kalemlerinin başlıca bileşenini tüm devreler oluşturmaktaydı. Asıl şimdi uygulamaya özgü “ASIC” bilgeliğimizi geliştirme, vazgeçmeden yurtdışı bağımlılığımızı azaltma adımını atmamızın zamanı gelmişti.

Öncelikli olarak tasarım yapabilmenin kökenine inmek, doğru araçlarla hareket etmek konusunda, iletişim firmaları ortak davranış modelini geliştirecektik. Kıymetli hocalarımızın da büyük fedakârlıklarla doğru uzgörü planları uygulamaya geçirilecekti.

İlk aşamada Fransa seyahati ve kullanılacak olan yazılımın belirlenmesi ile yola çıkıyorduk. İletişim firmalarımızın ortak yazılım stratejisinde buluşmaları ve bilimsel bir merkezin İstanbul Teknik Üniversitesi’nde kurulması girişimin ne kadar benimseneceğinin somut çıktısı olmuştu. Hemen ardında İstanbul Teknik Üniversitesi İleri Elektronik Teknolojileri Araştırma Vakfı “ITU/ETA” kurulmuştu. Vakfın 11 Ağustos 1988’de gerçekleşen ilk toplantısında, o gün içinde bulundukları rekabet ortamından arınmış olarak, dört firma temsilcisi “Netaş, Teletaş, Beko, Vestel” 950.000$ yıllık harcama bütçesi için tarihi karar almışlardı.

Cesaretle mücadeleye başlamamızın ardından ilk tüm devre “Netaş QM-DM02-AA Türkiye” markası ile 1992 yılından itibaren üretilmeye başlanmıştır. 1 mikron kalınlık bugün ile kıyaslandığında 1000 nm oldukça kaba ve az sayıda transistör “40.000” içeriyor diyebilirsiniz. Kesinlikle ifade etmek gerekirse o günün koşullarında yurt dışında üretilen en yüksek CMOS teknolojine sahip bileşen tanımı doğru olacaktır.

Ülkemizde “FabLess” tabir edilen yaklaşım olarak benimsenen tüm devre teknolojisine sahip olma düşüncesinin ikinci aşaması haddehane “Foundary” kurulumu ile devam edecektir. Tübitak Gebze yerleşkesinde tamamlanan tesis Yarı İletken Teknolojileri Araştırma Laboratuvarı “YİTAL” amacı doğrultusunda sektörümüze öncülük ederek öğrenim sürecinde etkin görevini sürdürmektedir.

Neden tümdevre tasarım ve üretimi 30 yıl önce stratejik olarak değerlendirildi? Sorunun cevabı, son zamanlarda yaşanmakta olan başlıklardan kolaylıkla anlaşılmaktadır. Açıkçası üretim sıkıntısının varabileceği düzey aklımıza hiç gelmemiş olsa da katma değeri ciddi biçimde arttırabilecek iki çözüm araştırma bulguları olarak netlik kazanmaktaydı.

Birincisi, erişmiş olduğumuz seviye itibari ile teknoloji transfer eden bir ülke konumundan teknoloji ihraç edebilecek kabiliyeti kazanmış olmamızdı. Donanımın ticari olarak kullanımda olan bileşenlerinin ötesinde tüm devrelere sahip olmasının getirdiği üstünlüğü fark etmiştik. Yazılım ile bütünleşik çözümlerle birleşince ürünlerimizin özgün yeteneği sözleşmelerde yeni dayanaklar oluşturmaktaydı.

İkincisi, bir başka ayrıcalık güvenlik üzerine kurgulanmıştı. Siber güvenliğin henüz tanımının yapılmamış olmasına rağmen donanım ağırlıklı sistemlerin daha kolay savunulabilir olması düşüncesi ön planda tutulmaktaydı. Bu amaca yönelik olarak tüm devre tasarımı ve üretimi ağırlıklı çok sayıda araştırma, belge ve doküman yayınlanmış, çalıştaylar düzenlenmiştir.

Ayın konusu Ulusal Siber Güvenlik olunca sizlerle geçmişte yaşananları paylaşmak istedim. Yazılımın inanılmaz gelişimi beraberinde dayanıklılığı ve güvenliği de ilk sıralara taşımakla kalmamış, nesnelerin akıllanmaları ile birlikte endişeleri körüklemiştir. Yapay zekânın tersine kullanılarak siber saldırılar için bir araç olarak kullanılma olasılığı ürkütücüdür. 2016 yılında hedef pazarın belirlendiği, makul teknoloji seviyesi odaklı, yatırım geri dönüşü hesaplanmış, çalışmanın ve raporunun hazırlanmasında bulunmuştum. Güvenlikte donanımın gücünü sizlere aktarmak istedim.

Yaşamlarını tümdevre alanına adamış değerli hocalarımıza saygılarımla. Prof. Dr. Duran Leblebici, Prof. Dr. Atilla Ataman, Dr. Fikret Yücel, Tanju Argun.

Not: QM-DM-02-AA Türkiye 8x8x2 Mbit PCM anahtar olarak tasarlanmış ve üretilmiştir.