“Smothered” Boğucu MAT Satranç
Satranç terimlerinin günlük yaşantı çerçevesinde tıkanmış olan çıkmazları nasıl anlamlandırdığını değerlendirmeye devam ediyoruz. Satranç bir oyun olarak değerlendirilmenin çok ötesinde bilimsel ve zihinsel bir spor olarak karşımızda net olarak durmaktadır. Kaldı ki satranç bilgisi hiçbir suretle çözülemeyecek yaşamsal sıkıntılara şaşkınlıkla karşılaşılabilecek hareketlilik kazandırabilmektedir.
Akıllara takılan şu soru ile sıklıkla karşılaşıyorum. Nasıl oluyor da bilgisayarlar artık insan rakiplerine üstünlük sağlayabiliyor? Üssel analizleri inanılmaz bir hızla sonuçlandırabilen, geçmişte oynanmış hemen hemen bütün oyunları ezbere bilen bir makine ile mücadele kolay olmayacaktır. İnsanın farkı, beyin gücü yeteneğinin gelişmesine paralel olarak oyunun sırlarını hissetmesinde aranmalıdır. Oyunun dayanılmaz çekiciliği düşünce ötesinde duygusallığı da içerisinde saklamasındadır. Dolayısıyla üzerinde ıslarla durduğumuz terimler insan olmanın yeteneklerinin etkin kullanımını tanımlamaktadır. Çarpıcı bir gerçek şimdiye kadar gerçekleştirilmiş birebir bir oyun bulunmamaktadır ve gelecekte de mümkün olmayacaktır.
Başlamadan önce kısaca satranç kuralların temeline değinelim. Satrançta oyuncular sırasıyla hamle yapmak zorundadır. Hamle yapmaktan vazgeçmek veya peş peşe hamle yapmak mümkün değildir. Rakibin taşlarının her bir uyarı gereksinimi duyulmadan devre dışı bırakılabilir. Her bir hamlede sadece bir taş düşürülebilir. Oyunu kazanmanın yegâne şartının ancak Şahın alınması ile sonlanacağı bilinmektedir. Hassas bir yaşam dersi çıkarılacak biçimde şah uyarılmalı ve hareket kabiliyeti bırakılmaksızın düşürülmelidir.
Hatırlayacaksınız iki önemli konumun nasıl çözümsüzlüğün sebeplerini açıkladığına değinmiştik. “Stalemate & Zugzwang” Güzellikleri ve ayrıntıları daha önceki yazılarda bulabilirsiniz.
“Smother” kelimesinin Türkçe anlamı, baskı altında kalma, boğulma, yoğun duman, sis ve bulut olarak verilmektedir.
Satranç oyununda genellikle konumsal olarak geriye düşmüş olan oyuncunun savunma düşüncesi ağır basmaktadır. Kaldı ki durum ne kadar kötümser olursa olsun çıkış yakalanabilecek bir fırsat her zaman doğabilmektedir. Böylesi bir vaziyette kalan oyuncu Şahını koruma altına alabilecek kendi taşlarını yakın karelerde tutmaya eğilimlidir. Öylesine bunalmış olarak rakibin sıra dışı hareketlerini takip etmekte zorlanmanın tedirginliği yaşanabilmektedir. Kendi taşlarına güvenmenin ve Şahın etrafını çevrelemenin elbette olumsuz bir yanı da bulunacaktır. Şah hareket kabiliyetini kendi taşlarının yakın konumu nedeniyle tamamen kaybetmiştir.
Uygulanan bir diğer kaygılı yaklaşım yukarıda bahsedilen durumun tam tersini yansıtmaktadır. Oyuna üstün devam eden oyuncu, ne olur ne olmaz endişesi ile şahını emniyete almak düşüncesinde bulunabilir. Geride bıraktığı savunma taşları Şahı koruyan siperler gibi görünebilir. Ufukta görünen kazanmanın hayali bir anda geride bulunan rakip tarafından keşfedilir ve seyrek rastlanabilecek bir hamle ile üstün taraf oyunu kaybeder. Cömertçe harcanan birikim, aniden kâbusa dönüşen ilerleme. Şah yine kendi takımının dokunuşları ile hareketsizliğe mahkûm olmuştur.
Şah sanki korunmaya muhtaçtır ve kendi takımının kabiliyetine tutkuyla güvenmektedir. Şah tek başına gerekli durumda alan üzerinde gezebilme yetisi sayesinde öz güveni yüksektir. Kolay incinir, zedelenebilir sezgisi öne çıkan bir oyuncu Şahını aşırı tedirginlikle ihtiyaçtan daha fazla koruma altına almak isteyebilir.
İşte böyle köşeye sıkışmış bir şah rakibin ağır olmayan bir hamlesi ile MAT olacaktır. Sebep kendi koruma kalkanının, etrafındaki tüm kareleri işgal etmesi ve Şahın hiçbir manevra imkânının olmamasıdır. Kendi takımı saldırıyı önleyemediği gibi Şahın kımıldamasını engelledikleri için oyun kaybedilmiştir.
Özünde takım olarak süren mücadele, Şahın iletişim kanallarının kesilmesi neticesinde kaybedilmiştir. Şah karar verebileceği ve nefes alabileceği bir kareye sıçrama yeteneğini kaybetmemelidir. Etrafı koruma amaçlı kendi taşları tarafından sarmalanmış bir Şah çok basit bir hamleye yenik düşebilecektir. Anımsanmak istenmeyecek bir umutsuzluk ve çaresizlik. Tesadüf olmayan ürkek davranışın veya kalp kırmamak ayrıcalığı ile alınamayan cesaretli bir kararın neticesiyle yitirilen bir karşılaşma.
İleride veya geride olmanın, ayrım gözetilmeden, çabucak kayıpla sonuçlanması…
Satranç oyununda, yaşam sürecinizde “Smothered” gerçekleri ile karşılaşmamış olmanızı diliyorum.
Ders çıkarabilmek, öğrenebilmek adına deneyimlerinizi paylaşmak isterseniz memnuniyetle yazabilirsiniz.
İcrayı San’at Eyle
Satranç terimlerinin günlük yaşantı çerçevesinde tıkanmış olan çıkmazları nasıl anlamlandırdığını değerlendirmeye devam ediyoruz. Satranç bir oyun olarak değerlendirilmenin çok ötesinde bilimsel ve zihinsel bir spor olarak karşımızda net olarak durmaktadır. Kaldı ki satranç bilgisi hiçbir suretle çözülemeyecek yaşamsal sıkıntılara şaşkınlıkla karşılaşılabilecek hareketlilik kazandırabilmektedir.
Akıllara takılan şu soru ile sıklıkla karşılaşıyorum. Nasıl oluyor da bilgisayarlar artık insan rakiplerine üstünlük sağlayabiliyor? Üssel analizleri inanılmaz bir hızla sonuçlandırabilen, geçmişte oynanmış hemen hemen bütün oyunları ezbere bilen bir makine ile mücadele kolay olmayacaktır. İnsanın farkı, beyin gücü yeteneğinin gelişmesine paralel olarak oyunun sırlarını hissetmesinde aranmalıdır. Oyunun dayanılmaz çekiciliği düşünce ötesinde duygusallığı da içerisinde saklamasındadır. Dolayısıyla üzerinde ıslarla durduğumuz terimler insan olmanın yeteneklerinin etkin kullanımını tanımlamaktadır. Çarpıcı bir gerçek şimdiye kadar gerçekleştirilmiş birebir bir oyun bulunmamaktadır ve gelecekte de mümkün olmayacaktır.
Başlamadan önce kısaca satranç kuralların temeline değinelim. Satrançta oyuncular sırasıyla hamle yapmak zorundadır. Hamle yapmaktan vazgeçmek veya peş peşe hamle yapmak mümkün değildir. Rakibin taşlarının her bir uyarı gereksinimi duyulmadan devre dışı bırakılabilir. Her bir hamlede sadece bir taş düşürülebilir. Oyunu kazanmanın yegâne şartının ancak Şahın alınması ile sonlanacağı bilinmektedir. Hassas bir yaşam dersi çıkarılacak biçimde şah uyarılmalı ve hareket kabiliyeti bırakılmaksızın düşürülmelidir.
Hatırlayacaksınız iki önemli konumun nasıl çözümsüzlüğün sebeplerini açıkladığına değinmiştik. “Stalemate & Zugzwang” Güzellikleri ve ayrıntıları daha önceki yazılarda bulabilirsiniz.
“Smother” kelimesinin Türkçe anlamı, baskı altında kalma, boğulma, yoğun duman, sis ve bulut olarak verilmektedir.
Satranç oyununda genellikle konumsal olarak geriye düşmüş olan oyuncunun savunma düşüncesi ağır basmaktadır. Kaldı ki durum ne kadar kötümser olursa olsun çıkış yakalanabilecek bir fırsat her zaman doğabilmektedir. Böylesi bir vaziyette kalan oyuncu Şahını koruma altına alabilecek kendi taşlarını yakın karelerde tutmaya eğilimlidir. Öylesine bunalmış olarak rakibin sıra dışı hareketlerini takip etmekte zorlanmanın tedirginliği yaşanabilmektedir. Kendi taşlarına güvenmenin ve Şahın etrafını çevrelemenin elbette olumsuz bir yanı da bulunacaktır. Şah hareket kabiliyetini kendi taşlarının yakın konumu nedeniyle tamamen kaybetmiştir.
Uygulanan bir diğer kaygılı yaklaşım yukarıda bahsedilen durumun tam tersini yansıtmaktadır. Oyuna üstün devam eden oyuncu, ne olur ne olmaz endişesi ile şahını emniyete almak düşüncesinde bulunabilir. Geride bıraktığı savunma taşları Şahı koruyan siperler gibi görünebilir. Ufukta görünen kazanmanın hayali bir anda geride bulunan rakip tarafından keşfedilir ve seyrek rastlanabilecek bir hamle ile üstün taraf oyunu kaybeder. Cömertçe harcanan birikim, aniden kâbusa dönüşen ilerleme. Şah yine kendi takımının dokunuşları ile hareketsizliğe mahkûm olmuştur.
Şah sanki korunmaya muhtaçtır ve kendi takımının kabiliyetine tutkuyla güvenmektedir. Şah tek başına gerekli durumda alan üzerinde gezebilme yetisi sayesinde öz güveni yüksektir. Kolay incinir, zedelenebilir sezgisi öne çıkan bir oyuncu Şahını aşırı tedirginlikle ihtiyaçtan daha fazla koruma altına almak isteyebilir.
İşte böyle köşeye sıkışmış bir şah rakibin ağır olmayan bir hamlesi ile MAT olacaktır. Sebep kendi koruma kalkanının, etrafındaki tüm kareleri işgal etmesi ve Şahın hiçbir manevra imkânının olmamasıdır. Kendi takımı saldırıyı önleyemediği gibi Şahın kımıldamasını engelledikleri için oyun kaybedilmiştir.
Özünde takım olarak süren mücadele, Şahın iletişim kanallarının kesilmesi neticesinde kaybedilmiştir. Şah karar verebileceği ve nefes alabileceği bir kareye sıçrama yeteneğini kaybetmemelidir. Etrafı koruma amaçlı kendi taşları tarafından sarmalanmış bir Şah çok basit bir hamleye yenik düşebilecektir. Anımsanmak istenmeyecek bir umutsuzluk ve çaresizlik. Tesadüf olmayan ürkek davranışın veya kalp kırmamak ayrıcalığı ile alınamayan cesaretli bir kararın neticesiyle yitirilen bir karşılaşma.
İleride veya geride olmanın, ayrım gözetilmeden, çabucak kayıpla sonuçlanması…
Satranç oyununda, yaşam sürecinizde “Smothered” gerçekleri ile karşılaşmamış olmanızı diliyorum.
Ders çıkarabilmek, öğrenebilmek adına deneyimlerinizi paylaşmak isterseniz memnuniyetle yazabilirsiniz.
İcrayı San’at Eyle
